مشخصات

کشور ایران
استان البرز
شهرستان هشتگرد
بخش مرکزی
جمعیت  ۵۵٬۶۴۰ تن
مساحت 4320 هکتار
زبان گفتار فارسی و گویش کرجی
مذهب شیعه
ارتفاع از سطح دریا از ۱۲۴۰ تا ۱۳۰۰ متر
شرایط آب و هوا معتدل و کوهستانی
پیش شماره تلفن ۰۲۶۴۴۲۲
شناسه ملی خودرو  ایران ۷۸ ط، ۲۱ ص
ره آورد لبنیات، انگور، توت فرنگی و صنایع دستی و ....

هشتگرد، مرکز شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز است که در فاصله تقریبی ۷۰ کیلومتری غرب تهران و ۳۰ کیلومتری غرب شهر کرج،‌در جنوب آزادراه کرج- قزوین قرار دارد. در سال ۱۳۷۰ شهر جدید هشتگرد در شمال شرقی هشتگرد تاسیس شد. این شهر در شمال آزادراه کرج-قزوین واقع شده است و در سال ۱۴۰۰ نام آن به «شهر جدید مهستان» تغییر یافت. این شهرستان در دامنه های جنوبی رشته کوه های البرز قرار گرفته و دارای آب و هوای معتدل اما کوهستانی است. زمستان های این منطقه سرد و مرطوب است و همچنین این منطقه از تابستان های خنک با وزش بادی آرام بهره می برد. بارندگی منطقه هشتگرد از نوع مدیترانه ای است و در فصل های پایانی سال یعنی پاییز و زمستان بیشترین میزان بارندگی را دارند و در اواسط خرداد و مهر کمترین میزان بارش را دارند. اهالی بومی هشتگرد به زبان فارسی و گویش کرجی صحبت می‌کنند. شهر هشتگرد در تاریخ با نام‌های اشک کرد، هشت گرت، هشت کرد و هشتجرد خوانده شده است. بنا بر نظر دکتر حکمت‌الله ملاصالحی، استاد دانشگاه تهران و عضو هیئت امنای بنیاد ایران‌شناسی، هشتگرد در اصل «اشک کرد» به‌ معنای «محل بناشده به‌وسیله اشکانیان» است و به‌مرور زمان به هشتجرد و هشتگرد تغییر یافته است. در لغت‌نامه دهخدا آمده که هشتجرد دهی از بخش ساوجبلاغ شهرستان کرج، دارای ۸۰۹ تن سکنه است که آب آن از رود کردان تامین می‌شود و محصول عمده آن غله، صیفی، بنشن، انگور و لبنیات است؛ همچنین این منطقه امامزاده‌ای‎ با بنای قدیمی دارد. در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران مشهور به فرهنگ رزم‌آرا، شهری با نام هشتجرد در چند مورد یاد شده است. به صورت کلی این منطقه جذاب در مجاورت شهر های تهران، کرج، اشتهارد و نظرآباد قرار دارد. یکی از نکات مهم راجب منطقه هشتگرد آن است که این منطقه از منطقه هشتگرد جدید جدا است. پس انجام تقسیمات کشوری منطقه ای در فاصله ۵ کیلومتری شهر کرج احداث شد و به دلیل نزدیکی که این منطقه با منطقه هشتگرد داشت به هشتگرد جدید نام گذاری شد. امروزه افراد زیادی نام منطقه هشتگرد جدید را خلاصه کرده و به نام هشتگرد می گویند که باعث اشتباه بعضی از از مردم شده است.
 

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌ باشد:

 
بخش ها:
مرکزی
 
دهستان:
دهستان سعیدآباد، دهستان هیو، بخش چندار، دهستان برغان و دهستان چندار
 
روستاها:
ایقربلاغ، طالیان، سیبان‌ دره، شنده، کرگلین، مسعودیه، وامکوه، هیو، ینگی امام، سفیدارک و ....
 

جای‌ های دیدنی شهرستان هشتگرد

 
غار هیو
«غار آهکی هیو» در استان البرز، شهرستان ساوجبلاغ و در شمال غربی روستای هیو قرار دارد. این غار که «واسوار» نیز نامیده می‌شود، در دره تفریحی واسوار و در فاصله هشت کیلومتری از جاده هشتگرد - قزوین واقع شده است. بر اساس مطالعات زمین‌شناسان، قدمت غار هیو به دوران پارینه‌سنگی باز می‌گردد و در لایه‌هایی از سنگ‌های آهکی موسوم به آهک‌های روته شکل گرفته است که قدمتی بیش از ۲۶۵ میلیون سال دارد؛ این تاریخ، عمر تشکیل غار نیست و سن این غار بسیار جوان‌تر است. دهانه ورودی غار هیو بیضی‌شکل و با قطر حدودی ۶۰ سانتی‌متر است؛ شیب بسیار تندی دارد که ورود به آن را کمی دشوار ساخته است و رسیدن به کف غار نیاز به پرشی از ارتفاع حدود ۲٫۵ متری دارد. پیمایش غار هیو از راهروی اصلی در بخش ورودی غار آغاز می‌شود. این راهرو دو تالار را در برگرفته است؛ با پیشروی در غار به‌تدریج بر ارتفاع غار افزوده می‌شود و در قسمت‌هایی از تالار به بیش از ۲۳ متر می‌رسد. قندیل‌های استالاکتیت (چکنده) و استالاگمیت (چکیده) در این غار که گاهی ارتفاع آن‌ها به بیش از هفت متر می‌رسد، چشم‌انداز بسیار زیبایی را خلق کرده است. متاسفانه بخش بزرگی از این قندیل‌ها به‌علت ناآگاهی برخی از بازدیدکنندگان تخریب شده است. این غار زیستگاه برخی از حشرات بومی، عنکبوت‌ها و خفاش‌ها به شمار می‌رود. برای دسترسی به غار هیو، ابتدا از بخش شمالی روستای هیو خارج شوید و از طریق جاده خاکی به‌ سمت شمال غربی حرکت کنید. با گذشتن از باغ‌های روستای هیو و گذر از گاوداری روستا، به دومین آب‌بند سیمانی روی رودخانه می‌رسید. پشت این آب‌بند و آن‌سوی رودخانه، تپه‌ای وجود دارد که بر آن می‌توان دهانه غار را مشاهده کرد. برای بازدید از این غار توصیه می‌شود از سفر انفرادی اجتناب کنید و همراه با گروه و راهنمای حرفه‌ای به آن داخل شوید. در زمان بازدید حتما کفش و لباس مناسب و چراغ قوه همراه داشته باشید.
 
روستای خور
«روستای خور» از روستاهای شهرستان ساوجبلاغ است که در ناحیه سردسیری کوهستان‌های شمال غربی شهر هشتگرد قرار دارد. این روستا از سمت شمال به منطقه کوهستانی طالقان، از جنوب به آزادراه کرج - قزوین و شهر هشتگرد، از سمت شرق به روستای سفیدارک، روستای فشند و شهر جدید هشتگرد، از غرب به روستای عرب‌آباد کوه و شهرک هیو منتهی می‌شود. شغل اصلی مردم روستای خور دامداری و کشاورزی به شیوه سنتی و کار در کارخانه‌های اطراف است. بخش بزرگی از این روستا به زمین‌های کشاورزی و کشت محصولاتی نظیر جو و گندم اختصاص داده شده است. روستای خور از توابع هشتگرد علاوه بر جاذبه‌های طبیعی، دارای پیشینه تاریخی و تمدنی کهن است. حمدالله مستوفی، تاریخ‌نویس دوره ایلخانی در کتاب نزهه‌القلوب از روستای خورداد (خرداد) یا خور کنونی به‌عنوان یکی از روستاهای بزرگ در کنار نجم آباد و سنقر آباد یاد کرده است. این روستا و اطراف آن دیدنی‌های بسیاری دارد که از آن‌ها می‌توان به بقعه امامزاده سلیمان اشاره کرد که منسوب به نوادگان امام سجاد است و قدمت بنای آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. همچنین بقعه امامزاده بلقیس خاتون یا امامزاده بر چشمه در منطقه بر چشمه در شمال روستای خور متعلق به دوره ایلخانی است.  در ناحیه زرچه‌گانی خور که به چنار تپه معروف است، درخت چناری ۸۰۰ ساله‌ در نزدیکی محوطه مسجد جامع خور وجود دارد که به‌عنوان سندی زنده از تاریخی‌بودن روستا حکایت می‌کند. در گورستان تاریخی روستای خور سنگ‌هایی با قدمت ۶۰۰ تا ۷۰۰ سال مشاهده می‌شود که نشان از قدمت روستا دارد.  از دیگر دیدنی‌های این روستا باید به قلعه خور اشاره کرد؛ یکی از برج‌های این قلعه تا سال ۱۳۴۰ پابرجا بوده و در حال حاضر، تنها قسمت کوچکی از آن باقی مانده است.
 
روستای فشند
«روستای فشند» یا «روستای پشند» نام روستایی در استان البرز است که از نظر حوضه آبریز کوهستانی و دشت‌های آبرفتی به مساحت ۹,۶۰۰ هکتار از بزرگ‌ترین روستاهای ایران به شمار می‌رود. این روستا در دامنه رشته‌کوه البرز قرار دارد و از سمت شمال به منطقه کوهستانی طالقان، از جنوب به ینگی امام و هشتگرد، از سمت شرق به روستای اردهه و سیفستان و از غرب به روستای خور و سفیدارک منتهی می‌شود.  سیب‌زمینی در زمان فتحعلی‌شاه قاجار توسط سر جان ملکم افسر اسکاتلندی به ایران وارد شد و نخستین بار در روستای فشند کشت شد و به سیب‌زمینی پشندی شهرت یافت. بیشتر اهالی روستای فشند به کشاورزی و دامداری اشتغال دارند. محصول اصلی باغی این روستا آلبالو و گیلاس و محصولات زراعی شامل گندم و جو است. قوچ فشندی از معروف‌ترین دام‌های این منطقه است و شهرستان ساوجبلاغ مقام اول پرورش قوچ فشندی در کشور را دارد. فشند از نخستین روستاهای ایران بوده که مدرسه به‌ سبک نوین در آن دایر شده است. روستای فشند روستایی خوش‌آب‌وهوا است که تابستان‌های خنک و مطبوع و زمستان‌های نسبتا سردی دارد. وجود جاذبه‌های زیبایی نظیر رودخانه فشند، سد فشند، وجود آبشار و چشمه‌ها در فصل بهار و تابستان گردشگران بسیاری را به این روستا می‌کشاند. این روستای قدیمی از آثار تاریخی و مذهبی نیز برخوردار است که از میان آن‌ها باید به آستان مقدس امامزادگان طاهر، مطهر و مظفر از نوادگان امام موسی کاظم (علیه السلام) اشاره کرد.
 
کاروانسرای ینگی امام
«کاروانسرای ینگی امام» در روستای ینگی امام در جنوب شرقی هشتگرد قرار دارد که به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان البرز شناخته می‌شود و ترکیبی از باغ و کاروان‌سرا است. اصل بنا در دوره صفویه و با معماری چهار ایوانی احداث شد که به‌عنوان کاروان‌سرا به کار می‌رفت؛ بنای آن آجری بود و شامل بخش‌هایی نظیر ورودی، صحن، ایوان، حجره، اصطبل و... می‌شد. پیرامون صحن، حجره‌های متعدد و در میانه هر ضلع، ایوانی واقع شده بود و در مرکز حیاط، حوضی مربع‌شکل و پاشویه‌دار وجود داشت. کاروانسرای ینگی امام در دوره قاجار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و با ساخت عمارتی به‌شکل کاخ‌های تابستانی پادشاهان قاجار و افزودن باغی بزرگ در ضلع جنوبی زمین، به‌صورت مهمان‌خانه درآمد. این مهمان‌خانه در سال ۱۳۱۶ هجری قمری دچار حریق شد و از سال ۱۳۲۸ هجری قمری روبه‌ویرانی رفت و متروکه شد. کاروان‌سرای ینگی امام در ۱۷ آ‌ذر سال ۱۳۷۷ خورشیدی با شماره ۲۱۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و به‌دلیل اهمیت این کاروانسرا، تاریخ ۱۷ آذر به‌عنوان روز فرهنگی هشتگرد انتخاب شد. کاروان‌سرای ینگی امام تا قبل از سال ۱۳۹۹ چندین سال کاربری پادگان و ستاد فرماندهی نیروی انتظامی داشت و رو به تخریب نهاد؛ سرانجام با همکاری سازمان جهانی یونسکو، بخش شمالی بنا از سال ۱۳۹۹ تا پایان ۱۴۰۰ خورشیدی مورد مرمت قرار گرفت. از تیر ماه ۱۴۰۱ نیز مرمت ضلع غربی کاروان‌سرا آغاز شد. این کاروانسرا به‌دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و یکی از مهمان‌خانه‌های دیپلماسی ایران به شمار می‌رود. با بررسی‌های انجام‌شده، در سفرنامه‌ها و خاطرات نزدیک به ۷۰ نفر از چهره‌های سیاسی، فرهنگی، مذهبی، علمی و تجار ایرانی و خارجی از کاروانسرای ینگی امام یاد شده است. در نزدیکی تپه تاریخی و کاروانسرای ینگی امام، بنای قدیمی امامزاده‌ای به چشم می‌خورد که در آن دو تن از نوادگان امام موسی کاظم (ع) به نام‌های هادی و علی‌النقی آرمیده‌اند و به نام «امامزاده ینگی امام» نیز شناخته می‌شود. امامزاده بنایی آجری است که شامل یک ایوان رو به شمال و بقعه‌‌ای در قسمت جنوب و پشت ایوان می‌شود. ایوان با کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ قاجاری تزیین شده و اطراف بقعه را کاشی‌هایی به‌رنگ فیروزه‌ای پوشانده است. ضریح چوبی روی مرقد بسیار ساده به‌نظر می‌رسد و ساخت آن به سال ۱۳۵۴ هجری قمری بازمی‌گردد. بقعه «امامزاده امامزاده هادی و علی‌النقی» به‌شکل چهارگوش است و وسط هر ضلع، درگاهی درون دیوار قرار دارد. درگاه جنوبی به‌عنوان محراب و درگاه شمالی به‌عنوان ورودی استفاده می‌شود.گنبد بنا به‌شکل هرم ۱۲ ترکی است و در راس آن تزییناتی به‌شکل زیگزاگ‌های سیاه‌رنگ و در قسمت‌های دیگر قاب‌سازی با طرح هندسی وجود دارد. بنای امامزاده ینگی امام، به سبک صفوی است؛ در دوره قاجاریه مرمت و قسمت‌هایی به آن افزوده شد. گنبد امامزاده در سال ۱۳۲۶ خورشیدی مرمت و با کاشی‌های رنگارنگ تزیین شده است. آخرین مرمت این بنا در سال ۱۳۷۹ توسط میراث فرهنگی کرج صورت گرفت. امامزاده ینگی امام در تاریخ ۲۸ دی ماه ۱۳۷۹، با شماره ۲۹۶۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
 
آستان امامزاده جعفر هشتگرد
«آستان امامزاده جعفر» از نوادگان امام موسی کاظم (علیه السلام) در محوطه باستانی گورستان امامزاده جعفر قرار دارد و یکی از مکان‌های باستانی شهرستان ساوجبلاغ به شمار می‌رود که داخل شهر هشتگرد قرار دارد. در این محوطه باستانی، گور خمره‌های اشکانی با دهانه‌های ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر به‌‌رنگ نخودی و تعدادی سنگ قبر از دوره اسلامی وجود داشت؛ بسیاری از سنگ قبرها از بین رفته و این محوطه به گورستان عمومی تبدیل شده است.  بقعه امامزاده جعفر به سبک معماری دوره صفوی ساخته شد و در سال‌های بعد مورد مرمت قرار گرفت. این بقعه به چهار قسمت تقسیم می‌شود که قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بخش آن، حرم است. داخل بقعه هیچ‌گونه تزیین، نوشته و کتیبه‌ای وجود ندارد. امامزاده بنایی مکعب مستطیل‌شکل دارد و شامل یک ایوان رو به شرق با ۶ رواق کم‌عرض است. داخل این رواق‌ها چند سنگ قبر قدیمی مشاهده می‌شود. ضریح فلزی امامزاده جعفر در اتاقی هشت‌ضلعی در پشت ایوان قرار دارد و محراب در ضلع غربی آن احداث شده است. دیوارهای هشت‌ضلعی در بالا به دایره تبدیل می‌شود و گنبدی یک‌پوش را روی خود نگاه می‌دارد. این گنبد از داخل هشت‌ضلعی و از بیرون مخروطی‌شکل است؛ چهار پنجره در چهار جهت گنبد برای تامین نور بقعه وجود دارد. امامزاده جعفر هشتگرد در سال ۱۳۸۰، با شماره ۳۸۳۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.